In grootmoeders tijd waren er vele traditionele en geliefde culinaire gebruiken en recepten. Het was een tijd waarin koken en bakken vaak met de hand werd gedaan, met eenvoudige ingrediënten en ambachtelijke technieken. Eén van de smaakvolle ingrediënten die veelvuldig werd gebruikt, was caramel (ook wel bekend als apenjus). Caramel werd met zorg en precisie gemaakt en toegepast in verschillende heerlijke gerechten en zoete lekkernijen.
Caramel is een zoete, kleverige substantie die ontstaat door suiker te verhitten tot het smelt en bruin kleurt. In grootmoeders tijd was het maken van caramel een ambachtelijke bezigheid waarbij suiker geduldig werd gesmolten en gekarameliseerd. Met deze zelfgemaakte caramel werden talloze gerechten verrijkt en desserts nog lekkerder gemaakt.
Van caramelpudding tot karameltoffees, grootmoeders wisten hoe ze caramel op verschillende manieren konden gebruiken. Het karameliseren van fruit, het maken van karamelsnoepjes en het bereiden van caramel sauzen en toppings waren allemaal bekende en geliefde toepassingen van caramel in grootmoeders tijd.
In deze tijd van moderne gemakken en voorgefabriceerde producten is het waardevol om terug te kijken naar de culinaire gebruiken van vroeger. Het gebruik van caramel door grootmoeders weerspiegelt de ambachtelijke benadering van koken en de aandacht voor detail die zij in hun keukens brachten. Het herontdekken en herwaarderen van deze traditionele culinaire praktijken kan ons inspireren om de eenvoud en authenticiteit van grootmoeders keuken te omarmen.
Laten we samen de wereld van caramel in grootmoeders tijd verkennen en de smaken en tradities herontdekken die ze met zich meebracht.
Waarvoor werd caramel gebruikt?
In grootmoeders tijd werd caramel op verschillende manieren gebruikt in de keuken. Hier zijn enkele gebruikelijke toepassingen van caramel in die tijd:
- Caramelpudding: Caramel werd vaak gebruikt om een heerlijke karamelsaus te maken die als topping diende voor zelfgemaakte pudding. Grootmoeders zouden de caramel maken door suiker te verhitten en deze over de pudding te gieten voordat deze werd opgestijfd. Dit gaf de pudding een zoete, kleverige en smaakvolle toevoeging.
- Karameliseren van fruit: Grootmoeders gebruikten caramel om fruit zoals appels, peren of bananen te karameliseren. Ze zouden suiker in een pan smelten en fruit toevoegen, waardoor het fruit een mooie glanzende caramelcoating kreeg. Dit werd vaak geserveerd als bijgerecht of als topping voor taarten en gebak.
- Karamelsnoepjes: Het maken van zelfgemaakte karamelsnoepjes was populair bij grootmoeders. Ze zouden suiker, boter, melk en vaak vanille combineren en koken tot het mengsel dik genoeg was om in snoepjesvormen te gieten. Deze karamelsnoepjes waren een geliefde traktatie voor kinderen en volwassenen.
- Karameltoffees: Grootmoeders maakten vaak zelf toffees met caramel. Dit omvatte het koken van suiker, boter en room tot een zachte en chewy textuur werd bereikt. Deze toffees werden individueel verpakt en waren perfect om van te genieten als een zoete traktatie.
- Caramel sauzen en toppings: Caramel werd ook gebruikt als basis voor het maken van diverse sauzen en toppings. Het werd gemengd met andere ingrediënten zoals room, boter of vanille om een rijke en romige caramel saus te creëren die over ijs, pannenkoeken, taarten of andere desserts werd gegoten.
Caramel werd vaak ambachtelijk bereid door grootmoeders, omdat kant-en-klare caramelproducten minder algemeen beschikbaar waren. Het maken van caramel was een vaardigheid die van generatie op generatie werd doorgegeven en was een geliefd onderdeel van het bakken en koken in grootmoeders tijd.
Hoe apenjus of caramel te maken?
Zet suiker in een koperen pannetje of in een gave geëmailleerde braadpan op. Roer in de suiker met een metalen lepel tot alle suiker gesmolten is. Wacht tot het gaat bruisen en er damp afkomt, blijf wachten tot de rook witachtig en de suiker donkerbruin maar nog niet zwart is. Haal de pan snel van het vuur en doe er snel een klein bierglas water bij. Pas op voor spatten en overkoken. Hou de deksel zonodig bij de hand om deze er snel op te doen. Laat de vloeistof nadat ze tot rust is gekomen tot een dunne stroop inkoken.
Gebruik kleine hoeveelheden apenjus om soepen, sausen, jus of koffie te kleuren. Ook kan je al deze rompslomp vermijden door genoemde gerechten te kleuren met Buyman’s gebrande suiker.