Het maken van boterlams was een ambachtelijke activiteit die vaak werd gedaan door ervaren huisvrouwen of ambachtslieden die bedreven waren in het werken met boter. Het was een traditie die werd doorgegeven van generatie op generatie en was vaak een onderdeel van speciale gelegenheden, met name rond Pasen.
Wat is een Boterlam?
Een boterlam is precies wat de naam doet vermoeden: een stuk boter dat in de vorm van een lam is gesculpt. Dit wordt vaak gedaan met behulp van houten mallen, die in twee helften opengaan en waar de zachte boter in wordt geperst. Nadat de boter is afgekoeld en gestold, wordt de mal geopend om een perfect gevormd boterlam te onthullen.
Het zelf maken van boterlams gaf mensen de mogelijkheid om unieke en persoonlijke creaties te maken die pasten bij de gelegenheid en het thema van het feest. Het was een manier om een stukje vakmanschap en creativiteit toe te voegen aan de keuken en tegelijkertijd een symbool van feestelijkheid en vreugde te creëren.
Waarom Werd het Boterlam Gemaakt?
Het boterlam heeft diepe religieuze wortels, die teruggaan tot het gebruik van lam als een paasoffer dat symbool staat voor de opstanding van Christus. Het lam, vaak afgebeeld met een vlag die het overwinnende kruis draagt, symboliseert Jezus als het ‘Lam van God’. In grootmoeders tijd was de boterlam een manier om deze religieuze symboliek in huis te halen en een focuspunt te bieden voor de paasmaaltijd.
Het was ook een teken van de vernieuwing van de lente; na een lange winter zonder verse producten was de komst van verse boter een luxe en een teken van overvloed. Het boterlam werd vaak centraal op de paastafel geplaatst, omringd door andere traditionele gerechten.
Hoe een boterlam te maken?
In grootmoeders tijd werd het boterlam met veel zorg en aandacht gemaakt, vaak op Goede Vrijdag, zodat het klaar zou zijn voor de paaszondag. Hier zijn de basisstappen die gevolgd werden:
- Voorbereiding van het vormpje: Zet de beide helften van het houten vormpje – ze zijn sporadisch nog te koop – een nacht in een pekel van 100 gram zout per liter water. Zorg dat de helften ondergedompeld zijn, verzwaar ze daartoe. Haal ze uit de pekel, zet de helften tegen elkaar en vul de vorm met roomboter.
- Voorbereiding van de Boter: De boter moest zacht genoeg zijn om in de mal te persen, maar niet zo zacht dat het zijn vorm niet zou behouden. Dit vereiste een perfecte balans, want te koude boter zou niet goed vormen en te zachte boter zou niet stollen.
- Vullen van de Mal: De binnenkant van de houten mal werd soms licht bepoederd met bloem om het verwijderen van de boter te vergemakkelijken. De boter werd stevig in de mal geduwd om ervoor te zorgen dat alle details werden gevuld.
- Koeling: De gevulde mal werd vervolgens in de koelkast of een andere koele plaats geplaatst om de boter hard te laten worden.
- Versiering: Nadat de boter was gestold, werd de mal voorzichtig geopend en het boterlam werd op een schotel geplaatst. Het lam werd vaak versierd met peperkorrels of krenten voor de ogen, een ‘pal’ takje (Buxus semper virens) in de bek en soms met een lint of een kleine vlag.
- Presentatie: Het boterlam werd gepresenteerd in het midden van de paastafel, vaak naast paasbroden zoals brioche of paska, en werd gebruikt als spread tijdens de paasmaaltijd.
Conclusie
Hoewel het maken van een boterlam misschien een kunst is die minder vaak wordt beoefend dan in het verleden, blijft het een prachtige traditie die de verbinding tussen ons culinaire erfgoed en onze spirituele geschiedenis viert. In grootmoeders tijd was het maken van het boterlam een daad van liefde en toewijding, een manier om zowel het huis te zegenen als om de vreugde en hoop van Pasen te delen met familie en vrienden. Het opnieuw tot leven brengen