Koken’ in de hooikist is een traditionele kookmethode die al eeuwenlang wordt gebruikt en vroeger heel normaal was. Hooi zorgt ervoor dat warmte langer vastgehouden wordt. Zuinig als onze grootmoeders waren – en vaak ook moesten zijn – profiteerden ze hiervan door voorgekookte gerechten met pan en al in hooi te plaatsen. Het zetten van een pan zomaar in hooi heeft echter bezwaren, vandaar dat het hooi in sloopjes werd gedaan die onder, rondom en boven op de pan werden gelegd. Uit praktische overwegingen werden de sloopjes in een passende kist met deksel geplaatst. Hierdoor is het een eenvoudige en energiezuinige manier om voedsel langer te garen.
Koken in de hooikist
De isolerende materialen in de hooikist voorkomen dat er veel warmte ontsnapt, waardoor het voedsel blijft garen. Dit proces is met name geschikt voor voedsel dat langzaam moet worden gekookt, zoals stoofschotels, soepen, bonen en granen. Het resultaat is meestal een goed gegaard en smaakvol gerecht.
Het is zaak goedgevulde passende pannen in de hooikist te plaatsen. Te veel lucht tussen pan en hooisloop, of boven het gerecht in de pan, betekent onnodige afkoeling. Groenten, aardappelen, vlees en melkgerechten zijn niet zo geschikt om in de hooikist te plaatsen. Peulvruchten, rijst en gort zijn er zeer geschikt voor. Zet de pan daarna zo vlug mogelijk in de hooikist en laat ze daar drie maal de normale kooktijd in staan.
Open de hooikist niet tijdens het gebruik, laat ze na gebruik echter goed luchten!
Voordelen koken in de hooikist
De volgende argumenten werden aangevoerd om huisvrouwen van het nut van een hooikist te overtuigen. De hooikist gaf besparing van:
- brandstof
- pannen – deze zouden minder slijten
- tijd en moeite – er behoefde niet naar de gerechten te worden omgekeken
- voedsel – de spijzen kookten nu niet over en brandden niet aan!
- plaats op de kachelplaat
Daarnaast heeft koken in de hooikist ook nog andere voordelen:
- Energiezuinig: Het gebruik van een hooikist kan aanzienlijk besparen op energieverbruik. Nadat het voedsel aan de kook is gebracht op het fornuis, hoef je geen extra energiebron te gebruiken om het gaarproces te voltooien. De geïsoleerde omgeving van de hooikist behoudt de warmte en zorgt ervoor dat het voedsel langzaam blijft garen.
- Gemak en tijdbesparing: Hoewel het initiële verwarmen van het voedsel op het fornuis nodig is, bespaar je uiteindelijk tijd doordat je het voedsel niet continu in de gaten hoeft te houden tijdens het kookproces. Nadat het voedsel in de hooikist is geplaatst, kan het veilig worden achtergelaten om verder te garen terwijl je andere taken uitvoert.
- Veiligheid: Omdat het voedsel na het koken in de hooikist blijft garen zonder directe warmtebron, is er minder risico op overkoken, aanbranden of ongelukken die kunnen optreden bij het gebruik van een open vuur of een actief fornuis.
- Smaak en textuur: Koken in de hooikist kan resulteren in een betere smaak en textuur van voedsel. Door het langzame en gelijkmatige kookproces kunnen smaken zich beter ontwikkelen en kunnen vlees en andere ingrediënten zachter en malser worden.
- Veelzijdigheid: Hoewel koken in de hooikist met name geschikt is voor stoofschotels, soepen en bonen, kan het ook worden gebruikt voor het bereiden van andere gerechten, zoals rijst, granen, groenten en zelfs desserts. Met wat experimenteren kun je ontdekken welke gerechten goed reageren op deze kookmethode.
- Milieuvriendelijk: Omdat koken in de hooikist minder energie verbruikt, draagt het bij aan een lagere ecologische voetafdruk en vermindert het je impact op het milieu.
Hoewel koken in de hooikist enkele voordelen heeft, is het belangrijk om op te merken dat het niet voor alle soorten gerechten geschikt is. Sommige voedingsmiddelen hebben een directe warmtebron nodig voor een veilige en goede bereiding. Onze grootmoeders wisten dat precies.
Hoewel koken in de hooikist minder bekend is geworden met de komst van moderne keukenapparatuur, zijn er nog steeds mensen die deze traditionele methode gebruiken vanwege de eenvoud en efficiëntie ervan. Het vereist echter wel enige ervaring en experimentatie om de juiste kooktijden en verhoudingen te bepalen, afhankelijk van het type voedsel dat je wilt bereiden.